(COPD = Chronic Obstructive Pulmonary Disease)
- Định nghĩa
- bệnh lý hô hấp mạn tính đặc trưng bởi tắc nghẽn luồng không khí thở ra không hồi phục hoàn toàn.
- tiến triển từ từ
- liên quan đến pư viêm bất thường của phổi với phân tử độc hại : khói thuốc đóng vai trò hàng đầu
- dự phòng và đtr được
- Dịch tễ
- 1997: 600 triệu người
- đến 2020: đứng hàng thứ 3 trong các n.nhân gây tử vong và thứ 5 trong gánh nặng bệnh tật
- cao ở các nước hút thuốc lá n`
- Nam/ nữ = 2/1
- Ytnc
- hút thuốc là ytnc quan trọng nhất
- khoảng 80-90% COPD có hút thuốc
- môi trường : ô nhiễm, Ntr đường hô hấp
- cá thể: ↑ tính pư của PQ (8-14%) ; thiếu
1 – antitrypsin ( yt di truyền chắc chắn bị COPD) ; tuổi ( cao hơn ở ng già)
- Cơ chế bệnh sinh
- Quá trình viêm nhiễm thường xuyên toàn bộ đường dẫn khí và nhu mô: Xâm nhập đại thực bào, lympho T (CD8), bạch cầu đa nhân => gp: Leucotrien B4, IL8, TNF-alpha vs các chất phá hủy cấu trúc phổi, duy trì tình trạng viêm ↑ BC
- Hít khói, độc, thuốc lá => phá hủy casu trúc phế quản và phổi
- Giải phấu bệnh
Thay đổi trên: đường dẫn khí trung tâm, ngoại vi, nhu mô phổi, và hệ thống mạch máu phổi
+ Trung tâm: Xâm nhập viêm, phì đại tuyến nhày, ↑ tế bào nhày
+ Ngoại vi: Viêm mạn tính, phá hủy thành -> tái tạo =collagen và sẹo -> hẹp lòng, ↓ co giãn, tắc nghẽn
+ Nhu mô: giãn phế nang trung tâm, hoặc toàn bộ tiểu thùy ( ban đầu thùy trênà toàn bộ, phá hủy giường mao mạch phổi). Do mất cân bằng proteinase nội sinh và antinproteinase trong phổi
+ Mạch máu: Dày thành, xâm nhập viêm, dày cơ trơn
- LS
- Tuổi > 40
- Tiền sử: hút thuốc hoặc bệnh nghề nghiệp tiếp xúc với khói bụi ô nhiễm
- Cơ năng: ho, khác đờm, khó thở
- Ho n` về buổi sáng, ho cơn hoặc ho thúng thắng, kèm khạc đờm hoặc không
- Đờm nhầy, trong, trừ bội nhiễm thì màu vàng, xanh, trắng đục
- Khó thở khi gắng sức, từ từ, ↑ dần, GĐ muộn thì khó thở liên tục
- Khám: TỔN THƯƠNG Ở PHỔI + ↑ ÁP PHỔI+ SUY TIM PHẢI
- Kiểu thở: thở mím môi nhất là khi gắng sức
- SD cơ hô hấp phụ: co liên sườn, co kéo hõm ức, hố thượng đòn
- SD cơ bụng khi thở ra, thở nghịch thường
- Lồng ngực hình thùng Đk trc sau lồng ngực ↑
- DH Campbell: khí quản đi xuống ở thì hít vào
- DH Hoover: ↓ đường kính phần dưới lồng ngực khi hít vào
- Gõ vang: giãn phế nang.
- Nghe: tiếng tim mờ nhỏ, RRPN ↓, +/- có rale (rít, ngáy, ẩm, nổ)
- DH ↑ áp lực ĐM phổi
- Mắt lồi như mắt ếch do ↑ áp mạch máu màng tiếp hợp
- Nhịp tim nhanh, +/- loạn nhịp hoàn toàn
- T2 đanh mạnh, tiếng click tống máu, rung tâm thu ở ổ van ĐM phổi, ngựa phi phải tiền tâm thu
- DH Carvallo: thổi tâm thu dọc bờ trái xg ức ↑ lên ở thì hít vào
- TM cổ nổi, đập theo nhịp tim, ↑ khi làm việc, gắng sức. Đau hạ sườn phải lan ra sau lưng. Phản hồi gan TM cổ dương tính.
- Phù chân và cổ trướng
- CLS
- Xquang tim phổi:
- Gđ đầu đa số bt
- Gđ sau:
- ↑ đậm các nhánh phế huyết quản, hình ảnh “phổi bẩn”
- DH giãn phế nang:
+ lồng ngực giãn, xg sườn nằm ngang, khoang liên sườn giãn rộng
+ ↑ khoảng sáng trc và sau tim
+ trường phổi quá sáng
+ cơ hoành hạ thấp, có hình bậc thang
- Mạch máu ngoại vi thưa, bóng khí
- Cung ĐM phổi nổi. +/- thấy nhánh ĐM thùy dưới phổi phải đk > 16mm
- Tim không to hoặc hơi to, tim dài và thõng (giọt nước), GĐ cuối: tim to toàn bộ
- CT ngực
- DH khí phế thũng
|
Dấu hiệu |
Tiêu chuẩn CĐ |
|
Khí phế thũng trung tâm tiểu thùy |
N` vùng tròn có tỉ trọng thấp tập trung ở các tiểu thùy phổi, đk <1 cm bao xung quanh bởi nhu mô phổi bt, tổn thương chủ yếu thùy trên phổi |
|
Khí phế thũng toàn tiểu thùy ( đa tiểu thùy) |
Phá hủy đồng đều các tiểu thùy phổi à “ phổi đen” đồng nhất, hệ thống mạch máu nghèo nàn. Tổn thương phân bố lan tỏa, tập trung chủ yếu ở thùy dưới của phổi. |
|
Khí phế thũng cạnh vách |
Dạng ngoại vi của khí phế thũng thể trung tâm tiểu thùy. Các vùng ↓ tỷ trọng phân bố ở vùng dưới màng phổi, cạnh các vách giữa các tiểu thùy và mạng mạch máu phổi. Thể này dễ ptr thành bóng khí và bc tràn khí màng phổi. |
|
Bóng khí, kén khí nhu mô phổi |
Có đk > 1 cm, thành mỏng, có vùng không có mạch máu. Các bóng khí thường có xu hướng tập trung thùy dưới phổi |
- ECG
- DH dày thất, nhĩ (P)
- P phế: P cao > 2,5 mm, nhọn , đối xứng ở D II, D III, avF
- Tiêu chuẩn dày thất phải: ≥ 2 trong số các dấu hiệu sau (WHO)
- Trục phải > 110*
- R/S ở V5, V6 < 1
- Sóng S chiếm ưu thế ở DI hoặc RBBB không hoàn toàn
- P > 2 mm ở DII
- T đảo ngược ở V1 tới V4 hoặc V2 và V3
- Doppler tim
- Đánh giá ↑ áp ĐM phổi, suy tim (T) phối hợp
- Áp lực ĐM phổi: > 25mmHg lúc nghỉ; > 30 mmHg lúc gắng sức
- Thất (P) giãn
- +/- suy tim (T) phối hợp
- Chức năng hô hấp : tiêu chuẩn vàng
- Biểu hiện RL thông khí tắc nghẽn không hồi phục hoàn toàn với thuốc GPQ ( 400 mcg salbutamol hoặc 80 mcg ipratropium khí dung hoặc phun hít với buồng đệm
- FEV1 ↓
- Chỉ số Gaensler ( FEV1/ FVC) < 70% sau nghiệm pháp phục hồi PQ
- Test phục hồi :
- Đgl phục hồi hoàn toàn khi: trc test, chỉ số Gaensler < 70% và sau test >70%
- Đgl dương tính: khi ∆FEV1 = FEV1 sau – FEV1 trc hoặc đạt ≥ 12-15% hoặc là ≥ 200ml ( test đánh giá đáp ứng với giãn phế quản của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính).
- Khí máu:
- Chỉ định: FEV1 < 40% và trong đợt cấp COPD
- PaO2 ↓, PaCO2 ↑ ở thể nặng.
- CĐ
- CĐXĐ:
- Tuổi > 40 & tr.ch : ho, khạc đờm và/ hoặc tiền sử phơi nhiễm với yt gây bệnh (đb thuốc lá)
- Đo chức năng hô hấp: RL thông khí tắc nghẽn không hồi phục hoàn toàn với thuốc GPQ với FEV1 ↓ và chỉ số Gaensler < 70%
- CĐPB
|
|
Dấu hiệu gợi ý |
|
Suy tim sung huyết |
- Tiền sử mắc bệnh tim mạch, huyết áp - Nghe phổi: Ran ẩm đáy phổi - XQ: bóng tim to, phổi ứ huyết - CNHH: RL thông khí hạn chế |
|
GPQ |
- Khạc đờm n` - Thường liên quan các đợt Ntr đường hô hấp - Nghe phổi: ran nổ, ran ẩm to hạt - Ngón tay dùi trống - XQ: dày thành PQ, hình ảnh tổ ong, ngón tay đi găng - CT: hình ảnh GPQ |
|
Lao phổi |
- mọi lứa tuổi - Ho kéo dài, +/- ho máu, sốt nhẹ về chiều, gầy sút cân, vã mồ hôi - XQ: hình ảnh thâm nhiễm, nốt - XN vi sinh: trực khuẩn lao |
|
Viêm tiểu PQ tắc nghẽn tổ chức hóa |
- người trẻ tuổi, không hút thuốc - Tiền sử viêm khớp dạng thấp hoặc tiếp xúc với khói - CT: n` vùng ↓ tỷ trọng trong phổi trong thì thở ra |
|
Viêm toàn bộ tiểu PQ lan tỏa |
- nam, không hút thuốc - Viêm xoang mạn tính - XQ, CT: tổn thương dạng nốt mờ nhỏ trung tâm tiểu thùy, phổi ứ khí |
|
Hen |
COPD |
|
- thường từ lúc trẻ - tiền sử gia đình có người bị hen, bản thân có cơ địa dị ứng - Ho: thường là ho khan, ho khi tiếp xúc với dị nguyên - Khó thở: trong cơn hen. Còn ngoài cơn bt
- TC Vàng: RL thông khí tắc nghẽn hồi phục hoàn toàn sau khi dùng thuốc GPQ - Lưu lượng đỉnh + dao động thay đổi trong ngày (sáng chiều) hơn 20% ở n~ người dùng thuốc GPQ ( hoặc hơn 10% ở n~ người không dùng thuốc GPQ) + ↓ hơn 20% sau gắng sức ( sách viết là hơn 15% sau 6 phút đi bộ hoặc gắng sức) + ↑ hơn 20% sau 15-20p dùng thuốc GPQ (sách viết hơn 15%) |
- thường > 40 tuổi - có ytnc: hút thuốc, ô nhiễm môi trường
- Ho + khạc đờm n` - Khó thở: trong cơn khó thở nặng, ngoài cơn khó thở nhẹ hơn, càng ngày càng nặng dần, có khi thành khó thở liên tục
- TCV: RL thông khí tắc nghẽn không hồi phục hoàn toàn sau dùng thuốc GPQ |
- Mức độ ( theo GOLD 2011)
|
Mức độ tắc 4 Nghẽn đường Thở 3 |
(C) : risk cao, Ít tr.ch |
(D) : risk cao, n` tr.ch |
>=2 số Đợt cấp Trong Vòng 12 |
|
2
1 |
(A) Risk thấp, ít tr.ch |
(B) : risk thấp, n` tr.ch |
1 tháng qua
0 |
|
|
mMRC 0-1 CAT < 10
Tr.ch |
mMRC >=2 CAT >=10 |
|
Đánh giá: Risk cao phụ thuộc vào số đợt cấp, mức độ tắc nghẽn đường thở. Ít hay N` tr.ch phụ thuộc vào điểm MRC hoặc CAT
-à A, B là risk thấp, C, D là risk cao.
- BN thuộc nhóm (A) – risk thấp, ít tr.ch
- Mức độ tắc nghẽn đường thở nhẹ, trung bình và/hoặc
- Có 0-1 đợt cấp trong 12 tháng vừa qua và
- Khó thở GĐ 0 hoặc 1 (MRC) hoặc điểm CAT <10
- BN thuộc nhóm (B) – risk thấp, n` tr.ch
- Mức độ tắc nghẽn đường thở nhẹ, trung bình và/hoặc
- Có 0-1 đợt cấp trong vòng 12 tháng qua và
- Mức độ khó thở từ GĐ 2 trở lên (MRC) hoặc CAT >=10
- BN thuộc nhóm (C) – risk cao, ít tr.ch
- Mức độ tắc nghẽn đường thở nặng, rất nặng và/hoặc
- Có >= 2 đợt cấp trong vòng 12 tháng qua
- Khó thở từ GĐ 0-1 hoặc CAT < 10
- BN thuộc nhóm (D) – risk cao, n` tr.ch
- Mức độ tắc nghẽn đường thở nặng, rất nặng và/hoặc
- Có >= 2 đợt cấp trong vòng 12 tháng qua
- Khó thở từ GĐ 2 trở lên hoặc CAT >=10
- MRC : Medical Research Council / CAT = COPD Assessment Test
- Độ 1: khó thở khi gắng sức
- Độ 2: khó thở khi đi nhanh hoặc lên dốc thấp (leo 1 tầng cầu thang khó thở = độ 2)
- Độ 3: Khó thở hơn so với người cùng tuổi đi mặt phẳng bằng hoặc phải dừng lại để thở khi đi mặt phẳng bằng ( khoảng 15p)
- Độ 4: khó thở ngay khi đi bộ chậm trên mặt phẳng bằng (khoảng 100m), được vài phút là phải nghỉ
- Độ 5: Khó thở ngay trong các cử động nhẹ (ăn, nói...)
- Mức độ tắc nghẽn đường thở (GOLD 2010)
|
GĐ |
Đặc điểm ( tất cả đều có FEV1/FVC < 70%) |
|
I: COPD nhẹ |
FEV1 >= 80% trị số lý thuyết |
|
II: COPD trung bình |
50% =< FEV1 < 80% trị số lý thuyết |
|
III: COPD nặng |
30 =< FEV1 < 50% trị số lý thuyết |
|
IV: COPD rất nặng |
FEV1 < 30% trị số lý thuyết |
- CĐ đợt cấp COPD
- ĐN: đợt cấp COPD là tình trạng thay đổi cấp tính các biểu hiện LS: khó thở ↑, khạc đờm ↑ và/hoặc thay đổi màu sắc của đờm
- N.nhân đợt cấp
|
NK hô hấp |
- Viêm PQ cấp do virus hoặc vi khuẩn ( Respiratory synctial, Myxovirus influenzae, phế cầu, Moraxella catarrhalis...) - Viêm phổi do virus hoặc vi khuẩn |
|
Do dùng thuốc |
- Dùng thuốc an thần, chẹn Beta (thuốc nhỏ mắt) - Thở oxy không đúng (lưu lượng cao) |
|
Các bệnh lý hô hấp trong không phải NK |
- Tràn khí màng phổi, tắc ĐM phổi - Mệt cơ hô hấp |
|
Các bệnh lý khác |
- Suy tim trái - RL nhịp - RL chuyển hóa, Ntr các cơ quan khác.... |
- Phân loại mức độ nặng của đợt cấp theo Burge 2003
|
Mức độ |
Tiêu chí |
|
Nhẹ |
Cần dùng KS Không cần corticoid toàn thân Không có dấu hiệu suy hô hấp trên LS và/hoặc KQ khí máu |
|
Trung bình |
Cần đtr corticoid đường TM Có hoặc không KS Không có dấu hiệu suy hô hấp trên LS và/hoặc KQ khí máu |
|
Nặng |
Suy hô hấp với ↓ oxy máu, nhưng không ↑ CO2, không toan hóa máu PaO2 < 60 mmHg và PaCO2 < 45 mmHg |
|
Rất nặng |
Suy hô hấp với ↑ CO2 máu, còn bù, nhưng không toan máu, PaO2 < 60 mmHg, PaCO2 > 45 mmHg và pH > 7,35 |
|
Nguy kịch |
Suy hô hấp với ↑ CO2 máu, mất bù, kèm tình trạng toan hóa máu, PaO2 < 60 mmHg, PaCO2 > 45 mmHg và pH < 7,35 |
Lưu ý: Đợt cấp nặng và rất nặng: đều chưa có toan máu
- Đtr bệnh phổi tắc nghẽn gđ ỔN ĐỊNH
- Chung:
- TRánh lạnh, bụi , khói...
- Cai thuốc lá, lào
- Vệ sinh mũi họng thường xuyên, đtr các ổ Ntr mũi họng răng miệng
- Tiêm vaccin phòng cúm, phế cầu
- Cải thiện tình trạng dinh dưỡng: ăn n` bữa nhỏ, đủ dinh dưỡng...
- Giữ vệ sinh nơi ở, sạch sẽ, không dùng thảm
- Thuốc GPQ và corticoid
- Corticoid : chỉ định khi BN ở GĐ nặng (FEV1 < 50%) , đợt cấp lặp đi lặp lại ( 3 đợt trong vòng 3 năm gần đây) ( thường dùng dạn phun hít, khí dung lâu dài với liều cao)
|
Thuốc |
Biệt dược |
Liều dùng |
|
Cường beta 2 td ngắn SABA = short acting Beta 2 agonists |
||
|
Salbutamol |
Ventolin, Salbutamol |
- viên 4 mg, uống ngày 4 viên chia 4 lần hoặc - nag khí dung 5 mg, khí dung ngày 4 nangm chia 4 lần hoặc - Ventoline xịt 100 mcg/ lần, xịt ngày 4 lần, mỗi lần 2 nhát |
|
Terbutalin |
Bricanyl |
- viêm 5 mg, uống ngày 4 viên, chia 4 lần hoặc - Nang khí dung 5 mg, khí dung ngày 4 nang, chia 4 lần |
|
Cường Beta 2 td kéo dài LABA = long acting beta 2 agonists |
||
|
Formoterol |
Oxis |
Dạng hít 4,5 mcg/ liều. Hít ngày 2 lần, mỗi lần 2 liều |
|
Salmeterol |
Serevent |
Dạng xịt, mỗi liều chứa 25 mcg, xịt ngày 2 lần, mỗi lần 2 liều |
|
Kháng Cholinergic |
||
|
Ipratropium bromid |
Atrovent |
Nang 2,5 ml. Khí dung ngày 3 nang, chia 3 lần |
|
Tiotropium |
Spiriva |
Dạng hít, ngày 1 viên 18 mcg |
|
Kết hợp beta 2 td ngắn với kháng cholinergic |
||
|
Fenoterol/ Ipratropium |
Berodual |
Dạng khí dung : khí dung ngày 3 lần, mỗi lần pha 1-2 ml thuốc với 3 ml NaCl 0,9% Dạng xịt: xịt ngày 3 lần, mỗi lần 2 nhát |
|
Salbutamol/ Ipratropium |
Combivent |
Nang 2,5 ml. Khí dung ngày 3 nang chia 3 lần |
|
Nhóm methylxanthin Tổng liều không quá 10 mg/kg/ngày Không dùng kèm với nhóm thuốc macrolid risk gây xoắn đỉnh |
||
|
Aminophylin |
Diaphylin |
ống 240 mg, pha truyền TM 2 ống hoặc pha ½ ống với 10 ml đ Glucose 5% tiêm TM trong cấp cứu khó thở cấp |
|
Theophylin (SR) |
Theostat |
Viên 0,1g hoặc 0,3g. Liều 10 mg/kg/ngày. Uống chia 2 lần |
|
Nhóm Glucocorticosteroid dạng phun hít Cần xúc miệng sau khi sử dụng các thuốc dạng này |
||
|
Beclomethason |
Becotide |
100 mcg/ liều. Xịt ngày 4 liều chia 2 lần |
|
Budesonide |
Pulmocort khí dung hoặc xịt |
Nang khí dung 0,5 mg. Khí dung 2-4 nang, chia 2 lần hoặc Dạng hít, xịt, liều 200mcg/liều. Dùng 2-4 liều một ngày chia 2 lần |
|
Fluticasone |
Flixotide |
Nang 5 mg khí dung ngày 2-4 nang chia 2 lần |
|
Kết hợp cường beta 2 td kéo dài và glucocortisteroids |
||
|
Formoterol/ Budesonid |
Symbicort |
Dạng ống hít. Liều 160/4,5 cho một liều hít. Dùng 2-4 liều một ngày chia 2 lần |
|
Salmeterol/ Fluticasone |
Seretide |
Dạng xịt hoặc hít. Liều 50/250 hoặc 25/250 cho một liều. Ngày 2-4 liều chia 2 lần |
|
Glucocorticosteroids đường toàn thân |
||
|
Prednisone |
Prednisone |
Viên 5 mg. Uống ngày 6-8 viên. Uống 1 lần sau ăn sáng |
|
Methylprednisolone |
Solumedrol Methylprednisone |
Lọ 40 mg. Tiêm TM. Ngày tiêm 1-2 lọ |
- Theo GĐ ổn định theo GOLD 2010
- GĐ 1: COPD nhẹ : tránh ytnc + dùng thuốc SABA hay SAMA khi cần
- GĐ 2: COPD trung bình: GĐ1 + dùng thường xuyên thuốc LABA + PHCN hô hấp
- GĐ 3: COPD nặng: Gđ 2 + Hít corticoid nếu cải thiện được đáng kể khi dùng thuốc này hoặc có các đợt cấp tái phát >= 3 lần/năm
- GĐ 4: COPD rất nặng : GĐ 3 + đtr oxy dài hạn tại nhà nếu có suy hô hấp mãn tính nặng, xét đtr phẫu thuật
- Theo GOLD 2011
|
Nhóm BN |
Lựa chọn ưu tiên |
Lựa chọn thứ hai |
Lựa chọn thay thế |
|
A |
SAMA khi cần hoặc SABA khi cần |
LAMA Hoặc LABA Hoặc SABA + SAMA |
Theophylin
|
|
B |
LAMA hoặc LABA |
LAMA + LABA |
SABA và/hoặc SAMA Theophylin |
|
C |
ICS + LABA Hoặc LAMA |
LAMA + LABA |
Ức chế phosphodiesterase 4 SABA và/hoặc SAMA Theophylin |
|
D |
ICS + LABA Hoặc LAMA |
ICS + LAMA Hoặc ICS + LABA + LAMA Hoặc ICS + LABA + ức chế phosphodiesterase 4 Hoặc LAMA + LABA Hoặc LAMA + ức chế phosphodiesterase 4 |
Carbocystein SABA và/hoặc SAMA Theophylin |
- LAMA: kháng cholinergic td lâu dài
- SAMA: kháng cholinergic td ngắn
- LABA: cường beta 2 adrenergic td kéo dài
- SABA: cường beta 2 adrenergic td ngắn
- ICS: corticoid dạng phun hít = inhaled corticosteroid
- Thở oxy
- Chỉ định : suy hô hấp mạn ( COPD GĐ 4)
- Thiếu oxy (PaO2 <= 55 mmHg) nhận thấy trên hai mẫu máu trong vòng 3 tuần, trạng thái nghỉ ngơi, không ở GĐ mất bù, không thở oxy, đã sử dụng các biện pháp đtr tối ưu
- PaO2: 56-59 mmHg kèm một trong các biểu hiện
- Dấu hiệu suy tim phải
- Và/hoặc đa hồng cầu
- Và/hoặc ↑ áp lực ĐM phổi đã được XĐ (SA Doppler)
- Lưu lượng và time thở oxy
- 1-3 lít/ phút và điều chỉnh theo khí máu (nên bắt đầu với <= 2 lít/phút)
- Đạt PaO2 từ 65-70 mmHg tương ứng SaO2 từ 90-95% lúc nghỉ ngơi.
- Time thở oxy ít nhất 15h/24h
- Nguồn oxy
- Bình khí cổ điển
- Máy chiết suất oxy
- Bình oxy lỏng
- PHCN hô hấp
- Các bài tập thở bụng, tập cơ hoành, sử dụng kiểu thở chậm, thư giãn để ↓ tần số thở và ↓ tiêu hao năng lượng hô hấp. Thở mím môi trong GĐ khó thở.
- Ho có điều khiển để khạc đờm
- ↑ trương lực cơ bản bằng cách tập thể dục
- Phẫu thuật
- ↓ thể tích phổi
- Cắt bóng khí
- Thay phổi
- TD
- Khám lại 4 tuần sau xuất iện đợt cấp và khám định kỳ sau đó
- Đo CNHH ít nhất 1 năm/lần
- Phát hiện bệnh phối hợp
- Đánh giá sự hiểu biết và tuân thủ phương pháp đtr, kỹ thuật, thuốc
- Đánh giá kn hoặc động, hợp tác với thầy thuốc và thích nghi với ngoại cảnh
- Đtr đợt cấp COPD
- COPD nhẹ
- GPQ
- ↑ liều phun hít (nếu cần) 4 – 6 lần/d
- Uống nếu k có phun hít
- Prednisolon
- KS
- Beta-lactam or betalactamase
- Cefuroxim, moxifloxacin, levofloxacin
- COPD trung bình
- Như trên, TD mạch, HA, nhịp thở, spO2
- O2 1 2L/p sao cho spO2 >90
- GPQ
- ↑ xịt or khí dung 6 – 8 lần/d
- Truyền TM SABA
- Methylprednisolon
- Theophyllin k quá 10 mg/kg/24h; tr.ch ngộ độc: buồn nôn, nôn, RL nhịp tim, co giật, RL tri giác
- KS: cefa3phối hơp amynoglycosid or quinolon
- COPD nặng
- O2 gọng
- GPQ: SABA, SAMA, thyephyllin
- Methylpred
- KS: Cefa3 kết hợp amynosid or quinolon
- Thông khí nhân tạo không xâm nhập (BiPAP)
- khi có ≥ 2/3 tiêu chuẩn sau:
- Khó thở vừa tới nặng có co kéo cơ hô hấp phụ và hô hấp nghịch thường
- Toan hô hấp nặng (pH : 7,25 -7,30) và PaCO2 45-65 mmHg
- Tần số thở > 25 lần/phút
- Nếu sau 60 phút thở BiPAP các thông số PaCO2 tiếp tục ↑ và PaO2 tiếp tục ↓ hoặc các tr.ch LS tiếp tục xấu đi thì cần chuyển sang thông khí nhân tạo xâm nhập
- CCĐ của thông khí nhân tạo không xâm nhập
- Ngừng thở, ngủ gà, RL ý thức, không hợp tác
- RL huyết động: tụt huyết áp, loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim
- Risk hít phải dịch dạ dày, đờm n`, dính
- Mới phẫu thuật RHM hoặc mổ dạ dày
- Bỏng, chấn thương đầu, mặt, béo phì quá n`
- Mục tiêu: BN dễ chịu, tần số thở < 30 lần/ phút, SpO2 > 90%, không nhiễm toan hô hấp
- khi có ≥ 2/3 tiêu chuẩn sau:
- COPD nguy kịch
- Bóp bóng qua mặt nạ, O2 100%
- Đặt NKQ, thông khí nhân tạo
- Thở máy xâm nhập
- Đánh giá BN hằng ngày à xem xét cai máy nếu đtr ổn định các yt gây mất bù
- Hút đờm
- GPQ TM
- Corticoid TM
- KS TM
- Phòng bệnh
- Tiêm vaccin phòng cúm, phế cầu
- Giữ gìn sức khỏe, giữ ấm mùa lạnh
- Loại bỏ yt k.thich: không hút thuốc lá, tránh khói bụi, ô nhiễm môi trường
